Levenslang rijverbod wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid: een veiligheidsmaatregel die steeds vaker wordt opgelegd

De politierechter beschikt over een uitgebreid sanctie-arsenaal om overtreders van de Wegcode te bestraffen. Naast straffen, kan de politierechter ook een zogenaamde veiligheidsmaatregel opleggen, namelijk een algemeen rijverbod wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid (art. 42 Wegverkeerswet). Hoewel dit een erg verregaande maatregel is, merken we dat die in de praktijk steeds vaker opgelegd wordt. De gevolgen van zo’n veiligheidsmaatregel zijn zeer ingrijpend. Daarom stellen we ze aan u voor.

Maatschappij beschermen tegen gevaar op de weg

Op basis van artikel 42 van de Wegverkeerswet kan de politierechter een verval van het recht tot sturen – een rijverbod – uitspreken wanneer een bestuurder lichamelijk of geestelijk ongeschikt is tot het besturen van een motorvoertuig. In de praktijk is dat meestal het gevolg van ernstig alcohol- of drugsmisbruik achter het stuur. De veiligheidsmaatregel is geen straf, maar is bedoeld om de maatschappij onmiddellijk te beschermen tegen gevaar op de weg. Elke bestuurder moet immers voldoen aan de voorwaarden die beschreven staan in bijlage 6 bij het KB van 23 maart 1998 betreffende het rijbewijs. De bijlage bepaalt de minimumnormen en -attesten inzake lichamelijke en geestelijke geschiktheid voor het besturen van een motorvoertuig.

Een voorbeeld:

U beschouwt zichzelf als een normale drinker. U drinkt na een dag hard werken ’s avonds één of meerdere glazen wijn en u lust ook wel eens een sterk biertje. In het weekend durft u wel al eens door te zakken. U bent daarbij heel consequent en rijdt nooit wanneer u gedronken hebt – u bestelt dan plichtsbewust een taxi. Op een avond besluit u – het is al heel laat en de bestelde taxi daagt maar niet op – om ondanks uw vergevorderde dronkenschap toch maar zelf achter het stuur te kruipen. U moet tenslotte maar een kwartiertje naar huis rijden. U botst onderweg op een politiecontrole en blaast pakweg 1,8 promille. Uw rijbewijs wordt onmiddellijk ingetrokken voor 15 dagen. Wat dan steeds vaker gebeurt, is dat de procureur des Konings een arts aanstelt om u te onderzoeken. Daarbij wordt er meestal  een ‘haaranalyse’ uitgevoerd. Deze haaranalyse gaat uw alcoholgebruik van de voorbije 4 à 5 maanden in beeld brengen. Als dan blijkt dat u inderdaad een zeer regelmatige drinker bent, riskeert u rij-ongeschikt te worden verklaard door een door het parket aangestelde arts. U wordt dan beschouwd als een gevaar in het verkeer en moet uw rijbewijs voor onbepaalde tijd inleveren.

Onderzoek rijgeschiktheid

De rijgeschiktheid wordt meestal bepaald na een uitvoerig geneeskundig onderzoek. De gerechtsdeskundige voert bepaalde testen uit (bloed-, urine- of haaranalyse). Op basis van de resultaten verleent hij een advies over de rijgeschiktheid. Er zijn twee actoren die een onderzoek naar rijongeschiktheid in gang kunnen zetten.

Verval uitgesproken wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid

Indien u ongeschikt wordt verklaard om een motorvoertuig de besturen, mag u vanaf het moment van de uitspraak voor onbepaalde duur niet meer met een motorvoertuig rijden. U heeft vervolgens vier dagen de tijd om uw rijbewijs in te dienen op de griffie van de politierechtbank waar het verval werd uitgesproken. Indien u bij verstek werd veroordeeld, zal het verbod tot het besturen van een motorvoertuig pas ingaan bij de betekening van het vonnis.

Gelet op het feit dat het verval van het recht tot sturen wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid geen straf is maar een beveiligingsmaatregel, blijft die ook van kracht als u hoger beroep of verzet tegen dit vonnis aantekent. U bent in dat geval alvast voor meerdere maanden uw rijbewijs kwijt.

Herziening van de rijongeschiktheid

De wet bepaalt dat u een herziening van deze rijongeschiktheid kan aanvragen na een periode van minimaal zes maanden. Daarbij moet u kunnen aantonen dat u voor een aaneengesloten periode van minimaal zes maanden wél geschikt was om een motorvoertuig te besturen. Concreet betekent dit dat u uw verzoek tot herziening moet staven met medische stukken waaruit de onthouding van alcohol en verdovende middelen blijkt voor de laatste zes maanden. Het bewijs van deze onthouding dient u zelf te verzamelen. Minder drinken volstaat trouwens niet, u moet bewijzen dat u gedurende zes maanden geheelonthouder bent geweest.

U kunt een herziening aanvragen door een verzoekschrift naar het Openbaar Ministerie te sturen. Het Openbaar Ministerie zal ter zitting advies verlenen over de rijgeschiktheid. De politierechter kan op dat moment nogmaals een arts aanstellen om u te onderzoeken en om advies te verlenen over de rijgeschiktheid. Wordt het verzoek afgewezen, dan kunt u geen hoger beroep aantekenen en dient u opnieuw zes maanden te wachten alvorens u een nieuw verzoek kan indienen.

Politierechters pakken alcohol achter het stuur aan

Wanneer u geverbaliseerd wordt voor het rijden onder invloed van alcohol en/of verdovende middelen, dient u er dus rekening mee te houden dat u een algeheel rijverbod wegens lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid kan worden opgelegd. Deze ingrijpende veiligheidsmaatregel wordt door de politierechters steeds vaker opgelegd om de maatschappij onmiddellijk te beschermen tegen het gevaar dat door geïntoxiceerde chauffeurs wordt veroorzaakt. We hebben de indruk dat vele politierechters vastbesloten zijn om het probleem van alcohol achter het stuur in België met deze radicale maatregel aan te pakken.

Indien u bij een toekomstige controle wordt betrapt op het rijden onder invloed van alcohol en/of verdovende middelen of u wenst een herziening van uw rijongeschiktheid aan te vragen, mag u ons altijd contacteren. Wij staan u met plezier met kennis en expertise bij.

 

Anne van Vroonhoven