Met de vakantie in het vooruitzicht, COVID-19 in het verleden en de recente stakingen in de maand juni nog heel vers in het geheugen, plannen velen onder ons de komende weken en maanden een vliegreis. Maar wat als er iets misgaat vóór of tijdens uw vlucht? Wat zijn dan uw rechten als passagier?

Er zijn drie passagiersrechten om te onthouden

Ingeval van een annulering of vertraging van uw vlucht, instapweigering of downgrade naar een lagere klasse, kunt u beroep doen op uw (Europese) passagiersrechten. Die rechten zijn enkel van toepassing wanneer u opstijgt óf landt in een luchthaven binnen de Europese Unie, Noorwegen, IJsland of Zwitserland.

Er zijn doorgaans drie passagiersrechten waar de luchtvaartmaatschappij rekening mee moet houden:

• Als eerste is er het recht op compensatie. De aard van de vergoeding varieert naargelang de afstand van uw vlucht. Zo heeft u recht op een compensatie van 250 euro voor vluchten tot 1.500 kilometer, van 400 euro voor vluchten tussen 1.500 en 3.500 kilometer en van 600 euro voor vluchten van meer dan 3.500 kilometer.
• Als tweede is er het recht op terugbetaling of omboeking van uw vlucht. U kiest dan tussen de terugbetaling van uw vlucht of de omboeking naar een andere vlucht onder vergelijkbare voorwaarden. Belangrijk om te weten, is dat wanneer u voor de terugbetaling kiest, u daarna niet meer kunt kiezen voor de omboeking en vice versa.
• Ten slotte is er ook het recht op verzorging bij vertragingen. De verzorging bestaat uit maaltijden, verfrissingen, hotelaccommodatie en recht op vervoer tussen de luchthaven en de accommodatie. Dit is allemaal ‘in redelijke verhouding met de wachttijd’ en wordt voorzien door uw luchtvaartmaatschappij.

Wanneer heeft u recht op wat?

Scenario 1: uw vlucht gaat niet door

Wanneer uw vlucht geannuleerd wordt, heeft u alleszins recht op verzorging én op een terugbetaling van de vlucht of een omboeking.

U heeft in dit geval ook recht op een compensatie. Al zijn er enkele uitzonderingen op de regel:

• wanneer de annulering u tijdig (zo’n twee weken op voorhand) wordt meegedeeld.
• wanneer de annulering tussen twee weken en zeven dagen voor de vlucht wordt meegedeeld en u rond dezelfde tijd een andere vlucht aangeboden krijgt. Die nieuwe vlucht mag niet meer dan twee uur vóór de vertrektijd gepland staan, alsook niet meer dan vier uur later aankomen op de bestemming.
• wanneer de annulering minder dan zeven dagen voor de geplande vertrektijd wordt meegedeeld en u een andere vlucht aangeboden krijgt die niet meer dan één uur vóór de vertrektijd gepland staat, alsook niet meer dan twee uur later aankomt op uw bestemming.

Het grootste heikelpunt bij de compensatie is dat de luchtvaartmaatschappij ervan vrijgesteld kan worden indien zij buitengewone omstandigheden kan aantonen. Indien de luchtvaartmaatschappij kan aantonen dat de annulering of vertraging ‘buiten haar macht ligt’, moet zij geen compensatie betalen. De buitengewone omstandigheden zijn al meerdere malen voorwerp van discussie geweest. Enkele voorbeelden van zulke omstandigheden zijn: slechte weersomstandigheden, sabotage, terrorisme, technische mankementen, gesloten luchthavens en medische noodgevallen. Een hele boterham dus. Luchtvaartmaatschappijen zullen vaak proberen zulke buitengewone omstandigheden in te roepen, zodat ze geen compensatie hoeven te betalen.

Actueel zijn de stakingen bij onder meer Brussels Airlines en Ryanair. Stakingen kunnen echter niet altijd aanzien worden als overmacht. Zonder het al te technisch te maken, moet er gekeken worden naar wie er juist staakt: het personeel op de luchthaven (bv. nationale stakingen en de luchtverkeersleiding) of het personeel van de luchtvaartmaatschappij (bv. piloten en cabin crew). Wanneer het gaat om de laatstgenoemde groep, is er immers geen sprake zijn van buitengewone omstandigheden. Zo zijn de recente nationale stakingen van 20 juni ll. door het personeel van o.a. Brussels Airport wél overmacht, maar de stakingen van de laatste dagen door het personeel van Brussels Airlines en Ryanair niet.

Ondanks de rechten waarover u als passagier beschikt, staat u als consument toch vaak eerder zwak tegenover grote luchtvaartmaatschappijen. Denkt u dat de omstandigheden toch niet zo buitengewoon zijn? Dan kunt u ons steeds om advies vragen.

Scenario 2: vertraging van de vlucht

De Europese regelgever voorziet dat vertraging van vluchten redelijkerwijze verwacht mag worden door de passagiers. Vroeger was er dan ook geen wettelijk recht op compensatie bij een laattijdig vertrek van uw vlucht. Daar heeft het Hof van Justitie intussen een mouw aan gepast. In het Sturgeon-arrest wordt verduidelijkt dat passagiers wél recht hebben op een compensatie als ze drie uur of later dan gepland op hun eindbestemming aankomen.(1) Het bedrag van de compensatie hangt af van de afstand van de vlucht, zoals hierboven reeds uiteengezet.

Scenario 3: u wordt niet meer toegelaten op het vliegtuig

Wanneer er een overboeking is, doet de luchtvaartmaatschappij eerst beroep op vrijwilligers. Wie vrijwillig zijn vlucht wil opgeven, krijgt bepaalde voordelen (onder voorwaarden die onderling overeengekomen moeten worden). Zij kunnen ook beroep doen op bijstand, wat inhoudt dat ze recht hebben op de terugbetaling van hun ticket of een omboeking naar een andere vlucht. Indien de instapweigering niet vrijwillig is, heeft de passagier recht op verzorging én op een compensatie, terugbetaling of omboeking.

Scenario 4: een onvrijwillige upgrade of downgrade

Wanneer u als passagier in een hogere klasse mag zitten omwille van een overboeking mag men u daarvoor geen extra kost aanrekenen. Indien u in een lagere klasse terechtkomt door een overboeking, dan wordt de prijs van uw vlucht deels terugbetaald.

Scenario 5: u bent zelf te laat of komt niet opdagen 

Indien uzelf de “schuldige” bent en niet (tijdig) op uw vlucht geraakt, heeft u natuurlijk geen recht op een tegemoetkoming. Wat u wel zeker kunt bekijken, is de terugvordering van belastingen en taksen. Die bent u niet verschuldigd aan de luchtvaartmaatschappij indien u niet op het vliegtuig stapt. Check dus zeker even of u die betaalde, want die kunt u steeds terugvorderen. Dat doet u via uw luchtvaartmaatschappij zelf.

Indien uw vliegvakantie niet verloopt zoals verwacht, kunt u dus steeds beroep doen op uw passagiersrechten. Voor meer info of bijstand helpen de advocaten van Goossens Advocaten u graag verder.

Maaike Van Moere

(1) HvJ 19 november 2009, nr. C-402/07 en C-432/07, ECLI:EU:C:2009:716, ‘Sturgeon’.