Vanaf 1 januari verandert er heel wat in het Burgerlijk Wetboek. Zo zullen uitvoeringsagenten (onderaannemers, medewerkers, bestuurders van vennootschappen, …) persoonlijk aansprakelijk gesteld kunnen worden voor fouten die tijdens het werk begaan zijn. Voor juristen is deze nieuwe evolutie voornamelijk gekend als “de invoering van Boek 6 of de afschaffing van artikel 1382 Burgerlijk Wetboek”. Door ondernemers wordt ze intussen opgevat als (alweer) een bijkomend risico op aansprakelijkheden in het kader van contractuele verhoudingen. Een terechte vrees of overroepen bangmakerij? Wij lichten dit graag verder voor u toe: u leest meer over de implicaties van deze veranderingen en wat u als ondernemer kan doen om u hierop voor te bereiden.

Huidige situatie: immuniteit van de uitvoeringsagent

Op dit moment is in het Belgisch recht de contractuele schuldenaar verantwoordelijk voor fouten van de uitvoeringsagent. De term uitvoeringsagent is een ruime term die gedefinieerd wordt als ‘hulppersoon door wie een contractant zich ter uitvoering van een contractuele verbintenis laat vervangen’. Denk hierbij bijvoorbeeld aan onderaannemers, medewerkers, maar evenzeer bestuurders van vennootschappen.

De contractuele schuldeiser (bijvoorbeeld de opdrachtgever) kan onder de huidige rechtsregels alleen een vordering instellen tegen de contractuele schuldenaar (bijvoorbeeld de hoofdaannemer) en niet direct tegen de uitvoeringsagent (bijvoorbeeld de onderaannemer). Dit betekent dat de uitvoeringsagent, ook al handelt hij in naam van de schuldenaar, in principe beschermd is tegen rechtstreekse claims van de schuldeiser. Hij geniet dus een zekere immuniteit. Een voorbeeld: een klant die zich benadeeld voelt, kan enkel een claim indienen tegen het bedrijf waarmee het een contractuele relatie heeft, en niet tegen een onderaannemer, medewerker of bestuurder. In sommige gevallen kan een contractuele schuldeiser een beroep doen op de buitencontractuele aansprakelijkheid, maar dit is slechts zeer uitzonderlijk.

Vanaf 1 januari 2025 verandert dit wezenlijk.

Wat verandert er?

Vanaf 1 januari 2025 kan een contractuele schuldeiser ook de uitvoeringsagent rechtstreeks aanspreken op basis van een zogenaamde “buitencontractuele grondslag”. Dit betekent dat er een direct recht ontstaat om, naast de contractuele schuldenaar, ook de uitvoeringsagent zelf aansprakelijk te stellen voor fouten die tijdens de uitvoering van de contractuele verplichtingen zijn begaan. Concreet betekent dit dat onderaannemers, medewerkers en bestuurders van vennootschappen mogelijk allemaal persoonlijk aansprakelijk zullen kunnen worden gesteld, met alle gevolgen van dien.

Gevolgen voor bestaande contracten

Voor contracten die vóór 1 januari 2025 zijn afgesloten, maar waarbij na die datum een fout wordt begaan, is het schadeverwekkend feit bepalend voor de toepasselijkheid van de nieuwe regels. Dit betekent dat bedrijven hun bestaande contracten nu al moeten aanpassen om rekening te houden met de nieuwe aansprakelijkheidsregels.

Praktische aanpassingen en vrijwaring

Het is van cruciaal belang dat bedrijven proactief stappen ondernemen om hun medewerkers en uitvoeringsagenten te vrijwaren. Dit kan door in hoofdovereenkomsten op te nemen dat de contractuele schuldeiser afziet van een buitencontractuele vordering tegen uitvoeringsagenten. Dit kan worden beschouwd als een beding ten gunste van een derde en biedt een beschermingslaag aan de uitvoeringsagent.

Aansprakelijkheid en verzekering

Een belangrijke vraag daarbij is het gegeven of een verzekering voor contractuele aansprakelijkheid van de hoofdschuldenaar ook de buitencontractuele fouten van de uitvoeringsagent dekt. Dit lijkt op het eerste zicht het geval te zijn, omdat de aansprakelijkheid in feite dezelfde is, maar dit is geenszins een evidentie en het is absoluut aangewezen dit expliciet te controleren bij uw verzekeringsmakelaar of -maatschappij.

Speciale aandacht voor bestuurders

Voor bestuurders van vennootschappen is het extra belangrijk om maatregelen te nemen om hun aansprakelijkheid in te perken. Bestuurders kunnen onder de nieuwe regels immers persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor handelingen die in opdracht van de onderneming zijn uitgevoerd. Dit betekent dat bestuurders speciale aandacht moeten besteden aan vrijwaringsbedingen en andere beschermingsmechanismen. Ook hier verdient het aanbeveling om bij uw verzekeringsmakelaar te controleren of en in welke mate u hiervoor verzekerd bent.

Actie ondernemen!

De aanstaande wetswijziging en invoering van Boek 6 betekent een fundamentele herziening van de aansprakelijkheid binnen contractuele verhoudingen in België. Bedrijven moeten nu al anticiperen op deze veranderingen door hun contracten en algemene voorwaarden aan te passen, buitencontractuele aansprakelijkheid uit te sluiten en vrijwaringsbedingen op te nemen. Zo kunnen ze hun medewerkers en uitvoeringsagenten beschermen en juridische complicaties vermijden in de toekomst.

Neem snel contact met ons op als u hieromtrent vragen heeft of professioneel advies wenst!